Czy wysokość mandatów ma jakiś wpływ na liczbę wypadków?

05 sierpnia 2025

Firma carVertical zajmująca się danymi dotyczącymi pojazdów przeprowadziła badania w 23 krajach, w tym w Polsce, aby sprawdzić, czy istnieje jakaś zależność pomiędzy wysokością mandatów a wskaźnikiem uszkodzeń pojazdów. Możliwe, że takie korelacje zachodzą, ale nie są one tak oczywiste jak się wydaje.

Analiza danych ujawniła, że w krajach skandynawskich, w których mandaty są ekstremalnie wysokie wskaźnik uszkodzeń pojazdów jest niewielki. Ale w krajach, w których mandaty są niższe… reguły nie ma. W niektórych, np. w Niemczech, jest on niższy, w niektórych – np. w Polsce jest on wyższy. Możliwe, że ważną rolę odgrywa również kultura jazdy.

Czy wyższe mandaty faktycznie przekładają się na mniejszą liczbę wypadków?

Z ogólnoeuropejskiego punktu widzenia, w Polsce nie mamy najwyższych mandatów za przekroczenie prędkości. Na przykład przekroczenie prędkości o 15 km/h w Polsce wiąże się z mandatem w wysokości 24 euro (100 zł). Biorąc pod uwagę średnią miesięczną pensję w kraju wynoszącą 1504,02 euro (6264,47 zł), mandat ten stanowi zaledwie 1,6% miesięcznego dochodu. W badaniu przeprowadzonym przez carVertical Polska zajmuje 22. miejsce pod względem udziału średnich dochodów kierowców przeznaczonych na opłacenie mandatów za przekroczenie prędkości.

Według Indeksu przejrzystości rynku samochodów używanych, 62,1% samochodów w Polsce ma w swojej historii odnotowane jakieś uszkodzenie. Jest to najwyższy odsetek spośród wszystkich krajów objętych badaniem.

Mandaty za przekroczenie prędkości w Europie o maksymalnie 15 km/h mogą wynosić od 10 do ponad 200 euro. Choć w krajach z wyższymi mandatami raporty odnotowują mniej uszkodzonych pojazdów, wydaje się, że istotną rolę odgrywa tam także większa kultura jazdy. Tolerancja kierowców wobec naruszeń przepisów ruchu drogowego różni się znacznie w poszczególnych krajach Europy”.

Matas Buzelis, ekspert rynku motoryzacyjnego w carVertical.

W niektórych krajach niskie mandaty idą w parze z… niskim wskaźnikiem wypadkowości!

Polski przypadek niczego nie dowodzi. Okazuje się, że w innych krajach, w których mandaty również nie należą do najwyższych – wskaźniki wypadkowości są niższe.

Niskie mandaty niekoniecznie oznaczają, że w danym kraju będzie więcej kierowców przekraczających prędkość i wypadków. Na przykład Wielka Brytania, Niemcy i Hiszpania mają umiarkowane mandaty, ale także niskie wskaźniki szkód. Świadczy to o pewnym poziomie świadomości społecznej – kiedy kierowcy rozumieją konsekwencje przekroczenia prędkości, zachowują się bardziej odpowiedzialnie.”

Matas Buzelis, ekspert rynku motoryzacyjnego w carVertical.

Kraje skandynawskie – najdroższe mandaty i najniższe wskaźniki

Kraje skandynawskie, Szwecja, Dania i Finlandia, nakładają stosunkowo wysokie mandaty w porównaniu do średnich dochodów i wykazują niższy odsetek uszkodzeń pojazdów. Na przykład w Danii przekroczenie prędkości o 15 km/h kosztuje 3000 koron (402 euro) – około 10% średniej miesięcznej pensji. W efekcie duńscy kierowcy nie spieszą się. I to przynosi oczekiwany efekt. Według raportów tylko nieco ponad jedna piąta skontrolowanych samochodów miała uszkodzenia. Natomiast w wielu krajach Europy Środkowej i Wschodniej mandaty za przekroczenie prędkości są stosunkowo niskie, a wskaźniki uszkodzeń wyższe. Na przykład na Łotwie mandat za przekroczenie prędkości do 15 km/h wynosi 40 euro, a na Słowacji – 39 euro. Kary te stanowią około 3% miesięcznych wynagrodzeń w tych krajach. Według raportów - ponad połowa wszystkich samochodów w każdym z tych krajów ma jakieś uszkodzenie na swoim koncie.

Kary za przekroczenie prędkości mogą sięgać setek tysięcy złotych

W Finlandii drobne wykroczenia związane z przekroczeniem prędkości podlegają stałym mandatom, ale poważniejsze wykroczenia, takie jak przekroczenie prędkości o ponad 20–25 km/h, skutkują karami uzależnionymi od dochodów. W systemie dziennych mandatów ostateczna kwota zależy od dochodów kierowcy, co oznacza, że zamożniejsi sprawcy mogą zapłacić tysiące za to samo wykroczenie. Innym krajem w Europie, który stosuje podobny system, jest Szwajcaria.

Kilka lat temu głośno było o milionerze z Finlandii, który otrzymał mandat w wysokości 121 000 euro za przekroczenie prędkości o 30 km/h.

Według Matasa Buzelisa z carVertical, kierowcy przekraczający prędkość powinni zdawać sobie sprawę, że narażają się nie tylko na wysokie mandaty, ale także na spowodowanie wypadków o poważnych konsekwencjach. Ekspert apeluje do ludzi, aby zachowywali się odpowiedzialnie i nie narażali niepotrzebnie życia swojego ani innych osób.

Metodologia:
Badanie carVertical łączy dane dotyczące szkód z indeksu przejrzystości rynku samochodów używanych, średnie miesięczne wynagrodzenia po opodatkowaniu w 23 krajach oraz standardową grzywnę za przekroczenie prędkości o 11–15 km/h w obszarze miejskim (gdy ograniczenie prędkości wynosi 50/60 km/h). Na podstawie tych danych eksperci obliczyli, jaki procent średniego miesięcznego dochodu stanowi grzywna i sporządzili odpowiedni ranking krajów. Niewielkie rozbieżności w wartościach są możliwe ze względu na różne kursy wymiany walut.

Niniejszy artykuł ma charakter wyłącznie informacyjny i nie stanowi porady prawnej. Treść artykułu może nie być aktualna w świetle najnowszych zmian prawnych i/lub gospodarczych. Nie ponosimy odpowiedzialności za działania podjęte na podstawie informacji zawartych w niniejszym artykule.