Ukryte koszty używanych aut: Europa traci miliardy przez fałszowane przebiegi

W 2018 roku Parlament Europejski oszacował, że fałszowanie liczników może generować roczne straty od 1,31 do 8,77 miliarda euro. Nowsze badania wskazują na straty na poziomie około 5,3 miliarda euro rocznie, z wieloma przypadkami pozostającymi niewykrytymi. Oprócz strat finansowych, ukryta historia uszkodzeń pojazdu stanowi realne zagrożenie dla bezpieczeństwa konsumentów na rynku wtórnym.

Na rynku istnieją już rozwiązania przeciwdziałające oszustwom, jednak walka z nimi wymaga współpracy pomiędzy sektorem prywatnym a publicznym.

Oszuści na rynku samochodów używanych "korzystają" z przepisów o ochronie danych osobowych obowiązujących w niektórych państwach członkowskich UE.

Ogólne rozporządzenie o ochronie danych (RODO) bardzo szeroko definiuje dane osobowe, co utrudnia firmom operującym na danych pojazdów dzielenie się informacjami – nawet wtedy, gdy ryzyko naruszenia prywatności jest minimalne.

Pomimo członkostwa w EUCARIS (Europejski System Informacji o Samochodach i Prawach Jazdy) i posiadania rozbudowanych systemów śledzenia danych pojazdów, kraje takie jak Niemcy, Włochy, Belgia czy Holandia ograniczają udostępnianie danych o historii pojazdów przy ich eksporcie.

Niemcy – największy eksporter samochodów używanych w UE – ograniczają dostęp do informacji z powołaniem się na RODO. Krajowy urząd motoryzacyjny KBA dysponuje zaawansowanymi systemami rejestracji, pozwalającymi na szczegółowe śledzenie historii pojazdów, jednak dostęp do pełnych danych pozostaje ograniczony i nie służy ochronie interesu publicznego.

Podobnie działają Belgia i Holandia – mimo wdrożenia skutecznych rozwiązań, jak „Car-Pass”, „Nationale Auto Pas” czy RDW, które znacznie ograniczyły fałszowanie liczników, dane te nie są w pełni udostępniane przy eksporcie pojazdów, co naraża konsumentów w innych krajach UE.

Włochy również nie dzielą się regularnie danymi o uszkodzeniach pojazdów używanych z innymi państwami członkowskimi UE.

Taka polityka osłabia ogólnoeuropejską ochronę konsumentów i podważa zasady jednolitego rynku. Szczególnie dotkliwe jest to w krajach Europy Środkowo-Wschodniej, które często importują pojazdy właśnie z tych państw.

UE ma od kogo się uczyć – w niektórych krajach udało się połączyć przejrzystość z ochroną danych osobowych.
Szwecja i Finlandia znalazły równowagę między prywatnością a udostępnianiem danych o używanych pojazdach, chroniąc nie tylko interesy lokalnych konsumentów, ale także tych z zagranicy, gdy pojazd przekracza granice.

Dzięki agencjom transportowym, takim jak Transportstyrelsen w Szwecji i Traficom w Finlandii, nabywcy mogą łatwo uzyskać historię pojazdu – w tym przebieg, właścicieli i przeglądy. Kluczowe jest, że dane te są dostępne po numerze rejestracyjnym, nawet gdy samochód opuszcza kraj, a oba państwa te informacje przekazują.

Również Wielka Brytania udostępnia dane o pojazdach publicznie, wspierając rozwinięty rynek przeglądów technicznych. Choć brytyjski rynek jest głównie wewnętrzny, to model udostępniania danych jest dobrym przykładem połączenia prywatności i przejrzystości.

Aby chronić obywateli, UE musi zdefiniować i ujednolicić relacje między Aktem o Danych, Dyrektywą o Otwartych Danych i RODO. Przejrzyste, ogólnounijne ramy dostępu do danych pojazdów pozwolą ograniczyć oszustwa, przywrócić zaufanie i wspierać rozwój sprawiedliwej gospodarki cyfrowej.